هذیان مشترک (Shared Delusional Disorder) … گاهی در طول زندگی چنان دلباخته و مجذوب باورها و اعتقادات کسانی می شویم که ایکاش میدانستیم آنها مبتلا به هذیان هستند و خودشان از بیخ و بن بیمارند …
در اختلال هذیان مشترک (SDD) که جنون مشترک (shared psychosis) هم گفته می شود، علایم و باورهای هذیانی و بیمارگونه یک فرد، به شخص دیگر انتقال می‌یابد که قبلا اختلال پارانویای القایی و یا جنون دوتایی (folie á deux) نامیده می شد.
ممکن است بیشتر از دو نفر هم گرفتار بشوند که به آن هذیان گروهی می گویند، که امروزه در بین بسیاری از گروه گرایی ها و فرقه گرایی ها و جلسات و گردهمایی ها و … غالبا با محتواهای مذهبی و عرفانی و سیاسی و فلسفی و غیره نمود و فراوانی بیشتری دارد و به گونه ای است که این باورها و القائات هذیانی از طرف فرمانروا و مهتر فرقه، قوم و یا قبیله به کهتران و مریدان و سینه چاک هایشان القا میشود و موضوع و محتوا و هدف این القائات هم غالبا حضور دشمن و یا دشمنان فرضی است.
اختلال هذیان مشترک برای نخستین بار در سال ۱۸۷۷ برای توصیف انتقال باورهای هذیانی از فردی به فرد دیگر مورد استفاده قرار گرفت و معمولا در بین اعضای یک خانواده یافت شده است. به طوری که اغلب موارد را دو خواهر تشکیل می دادند.
در درجه بعدی فراوانی این اختلال به صورت ترکیبات “مادر- فرزند”، “پدر- فرزند” و “شوهر-همسر” است . (شاید بتوان قتل فجیع بابک خرمدین و خواهر و دامادشان را مرتبط به هذیان مشترک پدر و مادرش دانست، البته پزشکی قانونی اعلام کرد قاتل اختلال روانی دارد و همسرش هم کند ذهن است و برخی از روانشناسان هم با تاکید بر اختلالات روانی او، وی را از مسئولیت کیفری مبرا می دانستند، هرچند معتقد هم بودند واقعه خرمدین زنگ هشداری برای جامعه بیمار ایرانی است و نباید فراموش شود).
گاهی هذیان مشترک بین دو دوست یا عشاق یافت می شود، که فرد غالب در این اختلال به علت مشکلات روانی متعدد نومیدانه احساس می کند منزوی است. این فرد به دنبال کسی می گردد که بتواند به عنوان متحد عمل کند. فرد وابسته معمولا به دلایلی مانند امنیت جانی, امنیت مالی, یا حمایت عاطفی به شخص غالب نیاز دارد و از این رو تسلیم هذیان های او می شود.
موارد مستند درباره این اختلال
مورد عجیب جنون خانوادگی (folie en famille) خانواده ترومپ
سال ۲۰۱۶ بود که گزارش‌هایی از سفر عجیب یک خانواده‌ی استرالیایی خبرساز شد، خانواده پنج نفره ترومپ، در اوت سال ۲۰۱۶ به یکباره ناپدید شدند. آنها تعمدا گذرنامه‌ها، کارت‌های اعتباری و تلفن‌های همراه خود را در خانه جا گذاشتند. بعدا همه اعضای خانواده پیدا شدند، گرچه برخی از آنها به وضوح دچار آسیب‌های روانی شده بودند.
مارک ترومپ ۵۱ ساله و همسرش یاکوبای ۵۳ ساله، به همراه سه فرزند خود ریانا، میچل و اِلا از مزرعه‌شان در حومه ملبورن فرار کردند. آنها دست‌جمعی به یک سفر عجیب رفته بودند. چهل و هشت کیلومتر از سفر سپری شده بود که پسر بزرگ خانواده، میچل بیست و پنج ساله، تلفن همراهش را از پنجره اتومبیل به بیرون پرت کرد. میچل در نهایت، روز سی اوت سفر خانوادگی را ترک کرد و راه خود را از باتورست، نیو ساوت ولز به ملبورن پی گرفت. دختر بزرگ خانواده ریانا و کوچکترین فرزند خانواده، الا، هم پدر و مادر خود را در غارهای جنولان رها کردند و به سمت گولبورن رفتند.
الا در گولبورن، نیو ساوت ولز، خودرویی سرقت کرد و به طرف ویکتوریا بازگشت. او بعدا به سرقت متهم شد. خواهرش ریانا در حالی که پشت اتومبیل پنهان شده بود، پیدا شد. او در این هنگام دچار “روان‌گسیختگی کاتاتونی” شده بود و حتی نمی‌دانست کیست و از کجا آمده است. در این نوع روان‌گسیختگی، فرد ممکن است که دچار اختلالات حرکتی شود و برای مدتی نتواند صحبت کند یا از جای خود تکان بخورد. الا در نهایت به بیمارستان گولبورن برده شد.
در ۳۱ اوت، پلیس خودروی خانواده تروپ را در شمال شرقی ویکتوریا پس از دریافت گزارشی مبنی بر تعقیب یک خودروی دیگر، پیدا کرد. وقتی پلیس خودرو را متوقف کرد، مردی که تصور میشود مارک بوده، بلافاصله از صحنه متواری شد. یاکوبا، مادر خانواده، هم ۱ سپتامبر پیدا شد و به بیمارستان یاس گولبورن جایی که ریانا بود، منتقل شد. مارک، پدر خانواده هم در نهایت روز ۲ سپتامبر در سلامتی کامل در خیابانی در نزدیکی فرودگاه وانگاراتا پیدا شد. او بعدا رسما برای “صدمه و نگرانی” ناشی از این سفر از مردم عذرخواهی کرد.
خانواده تروپ پس از این اتفاق، تحت مراقبت‌ها و کمک‌های مناسب از جمله خدمات سلامت روانی قرار گرفتند.
ریانا یک سال پس از این سفر جاده‌ای عجیب، در مصاحبه‌ای اعلام کرد که پدرش از یک اختلال روانی رنج می‌برد که بعدا متوجه شده اند که وی سال‌هاست به آن مبتلا بوده است. ریانا گفت پدرش به این دلیل تصمیم گرفت از مزرعه فرار کند که فکر می‌کرد در معرض خطر است.
خواهران دوقلوی سوئدی
در سال ۲۰۰۸، دوقلوهای سوئدی اورسولا و سابینا اریکسون توجهات را به خود جلب کردند. در آن زمان فیلمی منتشر شد که این دو را در حال دویدن در یک بزرگراه شلوغ در نزدیکی لیورپول، انگلستان نشان می‌داد. هر دو خواهر زیر گرفته شدند که یکی از خواهران چند دقیقه‌ای بی‌هوش بود.
آنها در مقابل کمک امدادگران و افسران پلیس مقاومت کردند. حتی گزارش شده است که سابینا در این حین فریاد می‌زد: “آنها می‌خواهند اعضای بدن ما را بدزدند!” سابینا به اتهام حمله به یک افسر دستگیر و سپس آزاد شد.
او بعد از آزادی دوباره دستگیر شد، به نظر می‌رسد، در این مورد سابینا قصد داشت، مردی را با ضربات چاقو از پا در بیاورد. او پس از اعتراف به پنج سال زندان محکوم کرد.
خواهران کارولینای جنوبی
در مورد دیگری، سه خواهر در کارولینای جنوبی شاید به “جنون سه‌تایی” (a folie à trois) مبتلا بودند.
ظاهرا خواهر کوچکتر معتقد بود که در کتاب مقدس اشتباهاتی وجود دارد و خداوند او را برای اصلاح آن برگزیده است.
این خواهران به منظور پیروی از دستورات خداوند، تصمیم گرفتند به خانه‌های مردم بروند و آنها را از ماموریت خویش آگاه کنند، اما وقتی صاحب خانه از ورود آنها به خانه‌اش خودداری کرد. خواهران سعی کردند با شکستن در به خانه وارد شوند که با مداخله پلیس تلاششان به سرانجام نرسید.
این سه خواهر پس از دستگیری در سلول کوچکی در زندان محلی حبس شدند. بنا به گزارش پلیس محلی، این خواهران در حالی که در سلول برهنه دور هم نشسته بودند، ادعیه و اورادی عجیب را با هم می‌خواندند. آنها بعدها اقرار کردند، دچار “جنون موقت” شده بودند. هر سه خواهر آزاد شدند، اما بدون داشتن نظارت از ملاقات همدیگر منع شدند.
دختران “اسلندرمن” (Slender Man)
در مورد فوق‌العاده نادر دیگری، دو دختر دوازده ساله به یکی از همکلاسی‌های خود حمله کردند.
این دو خواهر که نوزده ضربه چاقو به قربانی وارد کرده بودند، سعی داشتند موجود خیالی اینترنتی به نام “اسلندرمن” (Slender Man) را با این کارشان خشنود کنند. خوشبختانه، همکلاسی آنها به طرز معجزه‌آسایی جان سالم به در برد.
اسلندرمن، شخصیت اینترنتی است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ توسط شخصی به نام اریک نادسن خلق شد و بعدها تبدیل به یک الگوی اینترنتی وحشتناک شد و محبوبیت گسترده‌ای هم کسب کرد.
این شخصیت خیالی عمدتا به صورت مردی بلند قد، باریک اندام، بدون چهره با کت و شلوار توصیف شده که علاقه وافری به زجرکش کردن کودکان دارد. دو دختر به افسران پلیس گفتند، آنها می‌خواستند با کشتن همکلاسی خود، حمایت اسلندرمن را به دست بیاورند و با او در کلبه‌ای در جنگل زندگی کنند.
اما در عین شگفتی، دادگاهی در ویسکانسین، رای به سلامت عقل این دو دختر داد، در حالی که وکلای دختران اصرار داشتند، این دو از مشکلات روانی رنج می‌برند. حتی پدر این دو دختر که از بیمار “اسکیزوفرنی” رنج می‌برد، گفت که احتمالا دخترانش نیز دچار همین بیماری باشند.
برخی فیلم های مرتبط به این اختلال
یکی از بهترین فیلم ها در زمینه هذیان مشترک فیلم “مخلوقات آسمانی (heavenley creatures) به کارگردانی “پیتر جکسون” است.
این فیلم برگرفته از یک داستان واقعی مربوط به دو دختر نوجوان به نام های جولیت هولم (با بازی کیت وینسلت) از یک خانواده مرفه و پائولین پارکر از یک خانواده کم بضاعت است که به گونه ای مرضی درگیر یک رابطه دوستانه و حتی عاشقانه مرضی میشوند، تا جاییکه لحظاتی جدایی آنها از یکدیگر برایشان مهلک و کشنده می شود.
فیلمهای دیگری که در این زمینه میتوان نام برد عبارتند از “سرزمین رویاها” (field of dreams) با بازی کوین کاستنر است.
و فیلم های “جنون مشترک” (folie á deux)، و فیلم سینمایی “خواهران روانی” (Psycho Sisters).
