یکی از پر قدرت ترین فیلمهایی که در آن اختلال “هویت پریشی” یا “شخصیت چندگانه” به تصویر کشیده شده است، فیلم “سی بل” (Sybil) با بازی زیبای “سالی فیلد” و دوبله خارف العاده “زهره شکوفنده” است.
این فیلم در سال ۱۹۷۶ ساخته شده است. در این فیلم، سیبل معلم مهدکودکی است که روزی شنیدن صدای غژغژ یک تاب، او را وارد خاطرات تلخ کودکیاش می کند، تلاش برای فرار و رهایی از آن خاطرات باعث به هم ریختن او میشود، روانپزشکی او را به مدت یک دهه درمان میکند و با هیپنوتیزم متوجه لایههای هویتی مختلف او میشود و در مییابد او شانزده شخصیت متفاوت با عادات و رویکردهای اخلاقی متفاوت دارد.
فیلم دیگری که در آن شخصیت چندگانه نمایش داده شده است، فیلمی است قدیمی به نام “سه چهره ایو” (the three faces of eve).
در این فیلم زنی به سه شخصیت زن خانهدار با ضریب هوشی پایین، یک زن محترم و یک دختر گستاخ، پیوسته در حرکت است.
فیلم دیگر قابل بحث فیلم “با غریبه ها حرف نزن” (never talk to strangers) است.
در این فیلم با بازی “آنتونیو باندوراس” و “ربکا دی مورنای” در نقش یک روانشناس جنایی که به دلیل کودکی تلخی که در ناخودآگاهش ریشه دوانده است و هرگز قرار نبوده است با غریبه ها حرف بزند، دچار تجزیه شخصیت می شود و درگیر رابطه ای عاشقانه با غریبه ای بی هویت ( آنتونیو باندوراس) می شود و ماجراهایی که اتفاق می افتد.
از فیلم های دیگر می توان به فیلم “من، خودم و آیرین” (Me, Myself and Irene)، با بازی “جیم کری” اشاره کرد.
همچنین در فیلم ” Hide & Seek “، “رابرت دنیرو” نقش شخصی را بازی میکند که بعد از پی بردن به خیانت همسرش، دچار شخصیت دوگانه میشود.
و در فیلم مشهور “باشگاه مشتزنی” (Fight Club) هم کاراکتر آنارشیست غیرواقعی فیلم با بازی “برد پیت“، به نوعی نمایش شخصیت مضاعف راوی داستان است.
و فیلم های بسیار دیگری …
اختلال هویت پریشی و یا هویت تجزیه ای و یا گسست هویت چیست؟
گسستگی به معنای تجزیه و جدا سازی است و باعث می شود تا بدن کارهایی را بی ارتباط با حوزه خودآگاهی خودش انجام دهد و باعث می شود تا در عملکرد و ارتباط متقابل حافظه، هویت، ادراک، احساسات، جنبش و رفتار فرد اختلال ایجاد کند.
رویدادهای استرس زا عمومی ترین علت گسستگی هستند و گویی باعث می شوند تا برخی از مردم راههای ادراکی خود را ببندند، بطوریکه احساس می کنند ”در خارج از خودشان” قرار دارند. این امر باعث میشود که آنها وضع موجود را درک نکنند و قادر به واکنش منطقی نباشند. گسستگی شیوه ای است که بدن بوسیله آن، راه را به روی خاطرات و رویدادهای دردناک و شرم آور به منظور اینکه از اضطراب ناشی از آنها جلوگیری کند، میبندد. این موضوع خود را به صورت یاد زدودگی و یا به یاد نیاوردن رویدادها و احساسات ناشی از آنها نشان میدهد.
اختلال هویت پریشی که قبلا با نامهای دیگری هم مثل، اختلال چند شخصیتی، شخصیت چندگانه، تعدد شخصیت هم نامیده میشدند، یکی از اشکال اختلالات تجزیهای و گسستگی میباشد و عبارت است از وجود دو یا چند هویت و یا شخصیت متمایز که به تناوب رفتار فرد را کنترل میکنند. معمولاً این شخصیتها نام و سن و مجموعهای از خاطرات و رفتارهای ویژه خود را دارند. در اغلب موارد یک هویت اصلی با نام واقعی در شخص مبتلا وجود دارد که منفعل، وابسته و افسرده است. هویتهای جانشین نوعاً دارای ویژگیهایی هستند که با هویت اصلی تعارض دارند؛ مثلاً خصمانه، کنترلکننده، و خود ویرانگرند. در بعضی از موارد این شخصیتها ممکن است حتی در ویژگیهایی مثل دست خط، استعدادهای هنری و ورزشی و آشنایی به زبانهای خارجی با هم تفاوت داشته باشند. احتمال میرود، در زمینه فرایندهای فیزیولوژیایی از قبیل فشار خون و فعالیت مغزی نیز تفاوتهایی داشته باشند. هویت اصلی معمولاً از تجربههای هویتهای دیگر اطلاعی ندارد. دورههایی از یاد زدودگی بدون علت، از قبیل زوال حافظه برای چندین ساعت و یا چندین روز در هفته، میتواند نشانههایی از وجود این اختلال در فرد باشد.
علایم اختلال هویت پریشی:
۱- سردرد و یا درد خفیف در سایر نواحی بدن.
۲- اختلال ضعف حافظه و خارج شدن از دایره زمان و فراموشی لحظهای یا مشکل در به خاطر آوردن برخی اطلاعات فردی که قابل توجیه با فراموشی معمولی نیست.
۳- تغییرات قابل توجه در رفتار بیمار به گزارش یک ناظر.
۴- وجود تضاد در شخصیت و رفتار.
۵- گاهی دیگران رفتارها و یا خاطراتی را از فرد بازگو میکنند که خود بیمار آنها را به خاطر نمیآورد.
۶- بیمار ممکن است خود را به نام دیگری بخواند و یا خود را به عنوان سوم شخص یا «ما» خطاب کند.
۷- شنیدن صداهایی از شخصیتهای درون ذهن.
۸- حملات ترس و اضطراب که حاوی ترسهای غیرقابل توجیه و بیان باشد.
۹- وجود افسردگی در شخصیت اصلی.
۱۰-پارانویا و هذیان سوء ظن
۱۱-مسخ واقعیت.
۱۲-خود دگربینی.